«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم»
«أُفَوِّضُ أَمْري إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصيرٌ بِالْعِبادِ».[1]
«رَبِّ اشْرَحْ لي صَدْري * وَ يَسِّرْ لي أَمْري * وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِساني * يَفْقَهُوا قَوْلي».[2]
«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِي بِالْهُدَى وَ أَلْهِمْنِي التَّقْوَى».[3]
مقدّمه
هدیه به پیشگاه با عظمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت مکرّم ایشان، خاصّه وجود مبارک امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه أفضل صلوات المصلّین صلواتی هدیه بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
عرض ادب و ارادت و خاکساری و التجاء و استغاثه به محضر مبارک حضرت بقیة الله اعظم روحی و ارواح العالمین له الفداه و عجّل الله تعالی فرجه الشریف صلوات دیگری محبّت بفرمایید.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم
مرور جلسات گذشته
عنوان بحث ما «سیر تکوّن عقاید شیعه» است، موضوع بحث ما «چگونگی ایجاد تصویر ایمان در مکتب اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین، در اذهان مؤمنین» است.
فعلاً راجع به گوشه‌ای از بحث گفتگو می‌کنیم. معارف الهیّه گسترده است. البته مهم‌ترین، أهم، یا از مهم‌ترین مباحث، بحث «حجّت» است.
به این بخش رسیدیم که قرآن کریم هم به موازات فرمایشات و تبیین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، در ذهن‌ها تصویرسازی می‌کرد.
وقتی آیات نازل می‌شد، هم مفاهیم کلّیِ دین مطرح می‌شد، مفاهیم کلّی در قالب مصداق و مثال بیان می‌شد، گاهی بالاترین مصداق‌ها، گاهی مصداق پایین‌تر، گاهی متوسّط. گاهی سطح مصداق خیلی پایین است، مثلاً در سوره مبارکه کهف، آنجایی که دو دوست هستند، یک نفر به دیگری می‌گوید «أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِنْ تُرَابٍ»،[4] حتّی اسم‌شان را هم نمی‌گوید، شما هم نمی‌دانید چه کسانی هستند. دو دوست هستند، یک نفر از آن‌ها مقداری پول دارد و دیگری پول ندارد. دو نفر هستند که یک نفر از آن‌ها باغی دارد و زندگی او رونقی دارد، مؤمن به کافر می‌گوید: «أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِنْ تُرَابٍ» آیا به آن کسی که تو را از این خاک خلق کرده است کافر شده‌ای؟ می‌گویی من مالک هستم؟
بعد جلوتر می‌گوید: «مَا أَظُنُّ أَنْ تَبِيدَ هَذِهِ أَبَدًا»[5] این باغ من هیچوقت از بین نمی‌رود.
فردا صاعقه‌ای برخورد می‌کند و این باغ از بین می‌رود!
قرآن کریم نمی‌گوید این دو نفر چه کسانی بودند، قرآن کریم گاهی یک مفهوم کلّی را برای مصداق حضرت ابراهیم علیه السلام می‌گوید، گاهی یک مفهوم کلّی را برای حضرت موسی و حضرت هارون علی نبیّنا و آله و علیهما السلام می‌گوید، گاهی برای اصحاب کهف می‌گوید، گاهی هم اصلاً برای دو ناشناس می‌گوید! چرا؟ برای اینکه این قرآن کریم برای همه‌ی سطوح جامعه است.
مفهوم کفر مشخص است، کفر یعنی پوشاندن حقیقت در جایی که من حقیقت را می‌شناسم. این بزرگترین بیماری دنیاست.
به کسی که قدر نعمت را نمی‌داند یا شکر نمی‌کند می‌گویند «کفران نعمت می‌کند»، یعنی درواقع کتمان نعمت می‌کند، زیر بار این موضوع که مُنعِم هست نمی‌رود، به این شخص کافر به نعمت می‌گویند و به عمل او هم کفران نعمت می‌گویند، «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ»،[6] از آن طرف هم «وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ»، این «کَفَرتُم» به معنای کفران نعمت است، یعنی نعمات را ندید می‌گیرد.
مفاهیم اعتقادی یک مفهوم واحد است، ولی قابل امتداد از عرش تا فرش است. این مفهوم واحد است و قابل تطبیق به مصادیق است. عرض کردیم که آن مصادیقِ فوق العاده بالا به «نص» نیاز دارد، چون از آن نکاتی استخراج می‌شود.
یعنی ممکن است که ما بگوییم یک نفر در مسیر حضرت هارون علیه السلام گام برمی‌داشت، یا یک نفر در مسیر حبیب بن مظاهر سلام الله علیه گام برمی‌داشت، اما اگر بگویند کسی خودِ هارون است، اینجا نص لازم دارد، همانگونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی، اِلّا أنّه لانَبیّ بَعدی»، اینجا نص لازم دارد.
آیاتی را با یکدیگر رفت و برگشت کردیم، آیات امامت، آیات ماجرای حضرت موسی علیه السلام و حضرت هارون علیه السلام، اندکی آیات خلافتِ الهیّه، آیاتی که می‌فرمود حجّت علم و حجیّت داشت، آیات کفر ابلیس را عرض کردیم که سراسر فهم و علم بود و اینکه ابلیس می‌دانست که باید از خدای متعال وقت بگیرد که تا روز قیامت نمیرد، یعنی این موضوع را می‌فهمید، ولی در نهایت هم گفت کاری می‌کنم که معلوم بشود اشتباه کردی که به من گفتی باید به آدم سجده کنم و مطیع باشم؛ سجده یعنی منقاد و اطاعت محض، چون حضرت آدم علیه السلام خلیفه بود، یعنی ابلیس استکبار ورزید، «أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ».[7]
این بحث همیشه هست، گاهی مقابل خلیفة الله، از مصداقِ خلیفة اللهیِ حضرت آدم، امیرالمؤمنین صلوات الله علیه. عرض کردیم امام رضا علیه السلام فرمودند مَثَلِ کسانی که در سقیفه این کار را کردند مانند کسانی است که آن کار را کردند.
گاهی مثال پایین‌تر و پایین‌تر و پایین‌تر وجود دارد.
قرآن کریم مدام این مفهوم را تکرار می‌کند.
در مقابل این مقام خلافت، در مقابل این مقام اطاعت، کفر است و استکبار است و کتمان.
این ما هستیم که الآن آیات هزار و چهارصد سال قبل را می‌خوانیم و عرض می‌کنیم که برای امروز ما هم هست، ولی وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم این آیات را در جامعه بیان می‌فرمودند، این حرف‌ها حرفِ روز بوده است. همزمان که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم این‌ها را می‌فرمودند، مردم هم خودشان را در این راستا می‌دیدند و هم می‌دیدند بارزترینِ این مصادیق چه کسانی هستند، مقابل این مصادیق چه کسانی هستند؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هم گاهی مثال می‌زدند، مثلاً می‌فرمودند: یا علی! مَثَلِ تو فلان‌طور است.
حال این آیات را ملاحظه بفرمایید.
هم از یک اتفاق گذشته خاطره تعریف می‌کند، هم مفهومی را بر حسب آن مصداق بیان می‌کند، هم مفهوم کلّی را می‌گوید که شما برای مصادیق بالاتر و پایین‌تر ببینید، همین درس زندگی است. اگر درس زندگی نبود، حداقل باید اطلاعات مختصر شناسنامه‌ای از بعضی از این آدم‌ها می‌داد، نه اینکه در آن مثالِ آن دو نفر هیچ اشاره‌ای نمی‌کند که این‌ها چه کسانی هستند، در مورد اصحاب کهف هم نمی‌گوید این‌ها چه کسانی هستند، فقط می‌گوید هجرت کردند.
قرآن کریم هجرتِ اصحاب کهف را می‌گوید، در خود اسلام هم هجرت به حبشه داریم، هجرت به مدینه داریم، هجرتِ حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه داریم، هجرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه از مدینه به کوفه داریم، تا روز قیامت هم ممکن است هجرت داشته باشیم، هر جایی که زمین را تنگ کنند و اجازه ندهند خدای متعال عبادت بشود، زمین خدا واسع است و هجرت می‌کنند. این موضوع دائمی است.
بعد توسعه دادند، «اَلْمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ اَلسَّيِّئَاتِ»،[8] فرمودند مهاجر آن کسی است که از گناهان خودش هجرت کند، از سرزمین نَفس به کشور محبّتِ خدای متعال سفر کند.
همینطور که می‌بینید یک مفهوم را چقدر توسعه می‌دهد، در جاهای دیگر هم همینطور است.
همانطور که شنیده‌اید پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم در حال رد شدن بودند که دیدند دو نفر در حال کشتی گرفتن هستند، حضرت علّت را جویا شدند، عرض کردند: می‌خواهند ببینند چه کسی از دیگری قوی‌تر است، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «أَشْجَعُ اَلنَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاهُ»،[9] قوی آن کسی است که نفسِ خود را زمین بزند.
گاهی قوی آن کسی است که اجازه می‌دهد دست‌های او را ببندند و او را روی زمین بکشند. درست است که دفاع از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها حق است، همه‌ی میلِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه هم به دفاع از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بود، اما آنجا خدای متعال می‌فرماید نباید این کار را کنی. کمااینکه به حضرت ابراهیم علیه السلام می‌فرماید زن و بچه را در بیابان رها کن. در صورتی که خدای متعال به ما دستور داده است که نسبت به زن و بچه اکرام کنیم، حرام است که مرد نفقه‌ی زن و بچه را ندهد، حرام است که مرد همسرِ خود را ترک کند، اما آن حکم برای حضرت ابراهیم علیه السلام بود، آدم‌های عادی حکم خاص ندارند، چون به ما وحی نمی‌شود، پس بنابراین حکم ما عام است. خدای متعال به حضرت ابراهیم علیه السلام فرمودند بچه را در بیابان رها کن. ببینید آن زن در آنجا چه کشیده است! ببینید خدای متعال چقدر بزرگ است، یک زن بخاطر اینکه چند قطره آب به فرزند خودش بدهد، بین دو کوه دویده است، خدای متعال می‌فرماید همه باید تا روز قیامت بین صفا و مروه هروله کنند، چون روزی هاجر این کار را کرده است. پناه بر خدا از اینکه من برای خودم کار کنم. هیچ چیزی در راه خدا گُم نمی‌شود. خدای متعال به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌فرماید با آن حالتی که هاجر رفت باید تو هم بروی! این خیلی عجیب است! ان شاء الله خدای متعال روزی کند که یک مرتبه یک قدم برای خدا برداریم. چون هاجر راضی شد که با بچه‌ی خردسالِ نوباوه وسط بیابان باشد، او به حضرت ابراهیم علیه السلام ایمان آورده بود و اعتراض نکرد.
این بزرگداشت برای دنیاست، روز قیامت معلوم می‌شود که اثرِ این عمل چیست.
توجّه کنید که خدای متعال به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌گوید تو هم باید همانطور که هاجر در این مکان رفته است، به همان شکل بروی!
دین همه‌ی ما را مخاطب قرار داده است، همه‌ی ما را آدم حساب کرده است، همه‌ی ما هم امکان رشد داریم. بعد مثال می‌زند.
مانند موضوع هجرت، حال به فضای جنگ و اطاعت بیایید. دوباره قصه می‌گوید، اینجا که قصه می‌گوید، باز هم نمی‌گوید چه کسی! خود این موضوع کمک می‌کند که شما بدانید این مثال یک مصداق است، حال یا یک مثال خیلی خوب است، یا یک مثال متوسط است، نه مصداق اصلی، نه مصداق استثنائی، در سطوح مختلف قابل تکثیر است.
داستان طالوت و جالوت در قرآن کریم و درس‌های آن
آیه 246 سوره مبارکه بقره می‌فرماید: «أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ»[10] آیا نمی‌بینی که عدّه‌ای از بنی اسرائیل بعد از حضرت موسی رفتند…
نمی‌فرماید کدام پیغمبر، چون مهم نیست، چون می‌گوید من این قصه را بر اساس یک مصداق می‌گویم ولی این موضوع همیشه هست، گاهی یک پیغمبر است، گاهی یک امام است، گاهی مسلم بن عقیل است، فرستاده‌ی یک امام است که دستورِ اطاعت هست، گاهی یک آخوند است، همانطور که از امام رضا علیه السلام پرسیدند که از چه کسی اطاعت کنیم؟ حضرت فرمودند: از یونس بن عبدالرحمن. اصلاً لازم نیست نبی باشد، اگر نبی باشد سطح موضوع بالاتر است.
فرمود: آیا ندیدی عدّه‌ای از بنی اسرائیل بعد از حضرت موسی علیه السلام نزد پیغمبرشان رفتند، گفتند: «ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا» حاکمی برای ما قرار بده که «نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» در راه خدا بجنگیم، او رهبر و امیر ما باشد.
اینجا می‌توانست بگوید رفراندوم کنید!
در امور عادی حرفی نیست که رأی مردم در میان باشد، مثلاً فرض بفرمایید رأی گیری کنند که کسی مدیر ساختمان شود، عقل کل بین ما نیست و بخاطر همین موضوع را به آراء عمومی می‌گذاریم، اما بعضی چیزها اینطور نیست، اینجا پیغمبری هست، می‌خواهیم یک امیری که خدا راضی است قرار بدهیم، پیغمبر هم حضور دارد، اینجا که دیگر رأی معنا ندارد!
خودشان هم این موضوع را می‌دانستند، وگرنه می‌گفتند ما مشورت کردیم و فلان کس را مسئول خودمان قرار دادیم؛ اما آمدند و گفتند: تو امیری برای ما منصوب کن که برویم و بجنگیم.
«قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا» اگر بعداً بگویم بجنگید، جا نمی‌زنید؟ کم نمی‌آورید؟ گوش می‌دهید؟
«قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا» گفتند: برای چه کوتاه بیاییم؟ برای چه سستی کنیم؟ ما را از خانه‌هایمان بیرون کرده‌اند و ما و فرزندانمان آواره شده‌ایم، برای چه نجنگیم؟ می‌رویم تا حق‌مان را بگیریم.
«فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ» وقتی برای آن‌ها دستور جنگ صادر شد که خودشان ضرورت این امر را می‌دانستند، بجز عدّه‌ی کمی از آن‌ها، مابقی روی برگرداندند!
اگر شما به عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم بروید، مدام آیات می‌گوید که فلان پیامبر نتوانست هیچ کس از قوم خودش را نجات بدهد بجز بعضی از خانواده‌ی خودش را!
کسی بود که می‌گفت مدیریت انبیاء نعوذبالله ضعیف است! پناه بر خدا.
این‌ها مدیریت انسان را با مدیریت گاو یکی می‌بینند، چون می‌شمارند، گلّه‌ای حساب می‌کنند! انسان که شمردنی نیست، یک انسان به اندازه‌ی همه‌ی عالم ارزش دارد، برای همین هم برای خدای متعال مهم بود، وگرنه اگر انسان مهم نبود، برای کلاس درس و تربیت کسی مانند من، آیا خدای متعال باید امام زمان ارواحنا فداه را می‌فرستاد؟ در اینصورت که اسراف بود!
می‌فرماید حتّی همه‌ی خانواده‌ی آن پیامبر هم ایمان نیاوردند! «مَا آمَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِيلٌ».[11]
اصلاً این نگاه کثرت‌بین که در غیرشیعه هست، البته ما هم گرفتار این موضوع هستیم، مثلاً در مورد جلسه‌ی شلوغ می‌گوییم که آبرودار بود!
من هرچه عنایت از علما و ربّانییّن شنیده‌ام، عمدتاً در جلسات خلوت است!
حداقل این موضوع یعنی اینکه وظیفه‌ی خودت را انجام بده ولی دل نبند.
کثرت برای ماست که می‌شماریم، برای خدای متعال یک انسان، یک انسان است. اگر خدای متعال همه‌ی عالم را خلق کند و یک میلیون سال هم بگذرد که فقط یک نفر تربیت بشود، می‌ارزیده است و این موضوع اسراف نیست.
اگر ما بدانیم که انسان اینقدر ارزش دارد، اگر منبری بیچاره بفهمد که انسان اینقدر ارزش دارد، وقتی هزار نفر در یک جلسه هستند یعنی هزار نفر ساعت! انسان از تلف کردن وقت مردم می‌ترسد.
همه‌ی کارها همینطور است. باید توجّه کرد که یک انسان، یک انسان است!
مدل خدای متعال اینطور است که پیامبر ختمی مرتب را در قومی برمی‌گزیند که اذیت کنند و دشنام بدهند و بهتان بزنند.
خدای متعال متعال می‌فرماید: این‌ها می‌خواستند بروند و جهاد کنند، گفتند امام می‌خواهیم، وقتی فرمود… یکی از مشکلات این‌ها این است که کثرت‌بین هستند، قرآن کریم اصلاً اینطور نیست.
اشتباه نشود، قرآن کریم طرفدار اقلیّت نیست، قرآن کریم نمی‌فرماید حق با اقلیّت است، اصلاً اکثریت و اقلیّت ربطی به حق ندارد، معمولاً اکثریت کمتر به دنبال حق می‌روند، چون سخت است، وگرنه اینطور نیست که بگوییم اقلیّت به معنای خوب بودن است.
فرمود: «فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ» بجز عدّه‌ی کمی، همه رفتند! «وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ»، ولی خدای متعال اول این‌ها را طرد نکرد، خدای متعال با علم به سرپیچیِ این‌ها، مبعوثی را فرستاد.
«وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ»[12] پیغمبرشان به آن‌ها فرمود «إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا»…
حال نمی‌گوید طالوت کیست و چه ویژگی‌هایی داشت، چون مفهوم کلّی را با یک مصداق بیان می‌کند، یعنی نباید ما در شخصیت طالوت بمانیم، بالاتر و پایین‌تر از طالوت در تاریخ هست.
«وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا»، این طالوت، خدای متعال او را خواسته است. گفتند: «أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ» این طالوت حاکم بشود؟ ما که شایسته‌تر هستیم! «وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ» او که مال زیادی ندارد!
فرمود: «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ» خدا او را انتخاب کرده است…
شما ببینید چقدر بین این موضوع و موضوعِ حضرت آدم و ابلیس، وحدت مفهوم است. خدای متعال می‌فرماید به آدم سجده کنید، ابلیس می‌گوید او از خاک است و من از آتش! اینجا می‌گویند: او مال زیادی ندارد! اصلاً مگر موضوع مال زیاد بود؟ اگر اینطور بود که نباید می‌گفتید «ای نبی! تو مبعوث کن». باید می‌دیدید چه کسی از بقیه پولدارتر است. پول بد نیست ولی ملاک این موضوع نیست. این همان است، نخواستند بپذیرند.
طالوت خلیفة الله و حضرت آدم علیه السلام نیست، ولی ملاک آن کسی که می‌خواهد در یک جایی قرار بگیرد، دانش در آن موضوع است.
فرمود «وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ» هم دانایی به اندازه‌ای که باید داشته باشد دارد، هم توانایی، یعنی اینجا ملاک این است، «وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ» خدا مُلک و حکومت و امر و افتراض طاعت و لزوم اطاعت را آنجایی قرار می‌دهد که خودش می‌خواهد، چون خودش بهترین چیز را می‌خواهد.
شما نگاه کنید بعداً در جهان اسلام این مفاهیم چقدر لوث شد، یک منبری وهابی گفت اگر روی صورت حاکم مسلمین دوربین مداربسته بگذارند و در مقابل چشم میلیون‌ها بیننده، بصورت زنده به عنف تجاوز کند، اطاعت از او برای حفظ عزّت اسلام و مسلمین واجب است!
تعجّب نکنید! چون آن کسانی که روز اول بجای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه قرار گرفتند، این کار برایشان خُرده بود و این امر برایشان چیزی نبود، اصلاً مفاهیم جابجا شد.
«وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ».
با اینکه نزد پیغمبرشان آمده بودند، پیغمبرشان هم گفت که خدا او را مبعوث کرده است، دوباره پیامبرشان فرمود: «إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ»[13] آیت هم می‌گذارم که شما ببینید او نشانه دارد.
یعنی مشکلِ عدمِ اطاعتِ آن‌ها، جهل نیست. می‌گویند چرا این شخص؟
ابلیس می‌گوید چرا آدم؟ این‌ها می‌گویند چرا طالوت؟ آن‌ها می‌گفتند چرا علی؟
می‌آمدند و به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم عرض می‌کردند: چرا درِ خانه‌های ما را به مسجد بسته‌ای و درِ خانه‌ی علی را باز کرده‌ای؟ چرا بصورت خصوصی با علی حرف می‌زنی؟ چرا به علی دختر دادی؟ این همان فعل است!
از مظلومیت‌های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم این است که می‌فرمود: من با علی خصوصی حرف نمی‌زنم، خدای متعال دستور داده است. من علی را به عقد فاطمه درنیاورده‌ام، خدا دستور داده است. من درِ خانه‌های شما را نبسته‌ام، خدا دستور داده است. اما نمی‌پذیرفتند!
می‌گفت: «مُتْعَتَانِ كَانَتَا عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَنَا مُحَرِّمُهُمَا، وَ مُعَاقِبٌ عَلَيْهِمَا مُتْعَةُ اَلنِّسَاءِ وَ مُتْعَةُ اَلْحَجِّ»[14] زمان پیامبر احکامی بود که من آن‌ها را حرام اعلام می‌کنم!
اگر شما به روایات بروید می‌بینید که به او فرعون می‌گویند، چرا؟ چون مقابلِ فرعون حضرت موسی علیه السلام با آیات الهی بود و حق روشن بود اما می‌گفت که نمی‌خواهم قبول کنم!
اینجا هم این شخص می‌گوید زمان پیامبر احکامی بود، اما من قبول ندارم، من به کسی که این کار را کند، مانند فعل حرام حد می‌زنم! من می‌گویم حرام است!
به دیگری گفتند چرا این کار را کردی؟ مگر این موضوع زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نبود؟ گفت: بود ولی آن روز می‌ترسیدیم مخالفت کنیم!
فرعون کسی است که نفس خودش را می‌پرستد، فرعون در برابر بعضی از این‌ها طفل بود، این‌ها معلم فرعون هستند. این همان مفهوم است. برای همین هم در روایات ما فرعون و هامان به کسانی تطبیق شده است، واضح است که نخواسته‌اند بگویند این‌ها فرعون زمان حضرت موسی علیه السلام هستند.
«إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَىٰ وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَةُ» مگر نمی‌گویید ما می‌توانیم؟ آن صندوقچه‌ای که حضرت موسی علیه السلام را در آن گذاشتند و به سمت فرعون رفت و از آب برداشتند و حضرت موسی سلام الله علیه شاهانه در آغوش حضرت آسیه سلام الله علیها و مادر خودش بزرگ شد تا به رشد و نمو رسید و بعد هم نبی شد، که آن اصلاً رمز پیروزی بود، آیتِ سکینه و آرامش بود.
می‌گوید آن چیزی که رمز پیروزی و موفقیت و آرامشتان بود را بیاورید، آیتِ ملک او این است که آثار و یادگاری‌های موسی و هارون را می‌آورد. آن کسانی که ادّعا داشتند ساکت شدند.
زمان صدر اسلام هم می‌گفتند چرا درِ خانه‌ی علی را باز می‌گذاری و درِ خانه‌ی ما را می‌بندی؟ پاسخ این است که آیا تو طهارت داری؟
فرمود علامتِ مَلِک بودنِ او این است که این صندوقچه را می‌آورد که پیش‌قراول سپاه ببرید و خیالتان راحت باشد که شما پیروز هستید.
نداشتند ولی نپذیرفتند! حرفی نداشتند که بزنند ولی عملاً نپذیرفتند.
شما نگاه می‌کنید و می‌بینید که پیغمبری می‌خواهد کسی را بعنوان امیر لشگر و کسی که باید از او اطاعت کرد قرار بدهد، خدای متعال هم فرموده است، تبرّکات زیادی هم بهمراه دارد، کسی هم چیزی برای ارائه نداشت…
در آن جای دیگر، وقتی آن هُدهُد آمد و گفت در آن قوم خانمی هست که «لَهَا عَرْشٌ عَظِيمٌ»[15] یک تخت سلطنتی فوق العاده دارد، حضرت سلیمان علی نبیّنا و آله و علیه السلام می‌داند که آنجا هم عدّه‌ای هستند که ادّعا دارند، پرسیدند: چه کسی می‌تواند این را بیاورد؟
اینجا هم آیت دارد، تو بگو من می‌آورم، من نسبت به طالوت احق هستم و می‌توانم آیتی بیاورم. اما چنین چیزی ندارد.
«إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» این هم آیه است.
«فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ»[16] وقتی بالاخره عدّه‌ای آمدند، اما عدّه‌ای با آن همه علم نیامدند… مشکل در آن جاهایی است که علم هست و انسان عمل نمی‌کند… گفت: «إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ» خدا امتحان کرده است، اولین قدم آمادگی اطاعتی است، به اینجا می‌رسیم نهر است، آب این نهر هم گواراست، نباید از این نهر بنوشید، «فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي»، هر کسی از این نهر بنوشد از من نیست و برگردد، «وَمَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ» اگر کسی پا روی نفس خودش بگذارد با من می‌آید، اگر به اندازه‌ی کمی بنوشید اشکال ندارد. «فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ»، عدّه‌ای که از اول نیامدند، این‌هایی که آمدند آیت الهی را دیدند گفتند ما بیشتر می‌نوشیم، بجز عدّه‌ی کمی، همه نوشیدند! یعنی عدّه‌ی کمی از عدّه‌ی کمی ماندند!
«فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ» مؤمنانی که با او همراه شده بودند، به جالوت رسیدند و «قَالُوا لَا طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ» گفتند ما نمی‌توانیم با این‌ها درگیر شویم!
چند مرتبه در اسلام این اتفاق افتاد که سه هزار نفر نشسته بودند و یک نفر مانند جالوت آمد و این‌ها را مسخره کرد، این‌ها جرأت نکردند بلند شوند بایستند. هرچه مبارز طلبید این‌ها بلند نشدند، این بلند نشدنشان یعنی چه؟ «قَالُوا لَا طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ» گفتند ما نمی‌توانیم با این‌ها درگیر شویم!
نمی‌خواهم بگویم این آن است، یک مفهوم است که مصادیق بالاتر و پایین‌تر دارد.
«قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ» عده‌ی خیلی کمی از این‌ها ماندند و گفتند ما می‌دانیم اگر خدای متعال بخواهد، اگر ما کم باشیم و آن‌ها زیاد باشند، اگر قرار باشد ما پیروز شویم، ما پیروز می‌شویم. اگر قرار باشد ببازیم حتّی اگر صد برابر هم باشیم شکست می‌خوریم. در مسیر عبادت هم که اصلاً شکست نداریم، یا کشته می‌شویم که شهید هستیم، یا پیروز هستیم و الحمدلله، ان شاء الله بعداً شهید می‌شویم، شکست نداریم، «كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ».
«وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ».[17] «فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّه»[18] همین عدّه‌ی کم به اذن الهی لشگر را شکست دادند، «وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ» داوود هم جالوت را کشت.
یک لشگر در مقابل یک لشگر قرار بگیرد که همه بجز عده‌ی کمی بترسند، یک نفر به آن وسط برود و نترسد، در حالی که امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمودند: زنان اهل مدینه که آمده بودند تا ماجرا را ببینند، همه بر من گریه می‌کردند. پیغمبر دست به آسمان بلند کرد و عرض کرد که خدایا! مرا تنها نگذار.
داوود برنده شد، «وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ»، این کسی که در میان این همه آدمِ ترسو قد علم کرد و مقابل جالوت قرار گرفت، حکومت شایسته‌ی او شد، خدای متعال به او حکمت داد، خدای متعال به او علم هم داد.
ما نمی‌خواهیم بگوییم این داستانِ زندگیِ امیرالمؤمنین صلوات الله علیه است، این موضوع می‌تواند هزار مرتبه در تاریخ اتفاق بیفتد، خدای متعال آیاتی را برای یک مفهوم کلّی بیان می‌کند که قابل تطبیق به مصادیق است، اما اگر کسی گیج بود و شک کرد باید قَبای داوود و طالوت را بدست بگیرد و در امّت جستجو کند و ببیند با چه کسی همخوانی دارد.
آن‌هایی که می‌گفتند ما شایسته‌تر هستیم، اصلاً کجا بودند؟ همه چیز روشن است.
روضه و توسّل به حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه
چند ده هزار نفر مقابلِ حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه قرار گرفته بودند، حضرت به هر سمت میدان که می‌رفت، او لشگر را جابجا می‌کرد. کاری کرده است که امروز…
اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین به قصه‌ی روز کربلا «یوم الحسین علیه السلام» می‌گویند، واقعاً هم نام زیبایی است، هم امام سجّاد علیه السلام فرمودند، هم امام رضا علیه السلام فرمودند، شاید امام حسن مجتبی صلوات الله علیه هم فرمودند.
اگر عالم یک روز به خودش دیده است، آن روزِ حسین است، اگر یک روز در این عالم باشد که بشود به آن «روز» گفت، آن روز روزِ حسین است، اگر یک شب هم «شب» باشد، آن هم شب حسین است، شب عاشورا.
کمتر ولیّ خدایی را اینطور مبتلا کردند که سی هزار نفر وحشی دوره کنند و اینقدر هم به او وقت بدهند…
خدای متعال مولای ما را هشت روز در کربلا نگه داشت، از آن لحظه‌ای که دشمن می‌خواست حمله کند وقت گرفت که شب داشته باشد، روز داشته باشد…
یک روز یا یک میلیون روز… بین خیمه‌ها برود و بچه‌ها را ببیند، دست‌هایشان را نگاه کند، قد و بالایشان را ببیند… عبد است…
اگر انسان یک مریض بدحال در بیمارستان داشته باشد، همه‌ی حواس انسان به آنجاست، حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه چطور آن شب نماز خوانده‌اند؟ این طرف شیرخوار گریه می‌کند، آن طرف دختربچه راه می‌رود… نماز خوانده است، قرآن خوانده است، دعا کرده است… واقعاً که روز حسین است، همه‌ی عالم هم گدای روز حسین هستند…
یا رحمة الله الواسعه، یا باب نجاة الأمّة…
روایت می‌گوید که ملائکه از خدای متعال اذن خواستند که بروند و کمک کنند، اما حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه نپذیرفتند و فرمودند: دستور این است و خدای متعال اینطور خواسته است، ولو اینکه معاف کند، می‌دانم که نظر خدا چیست…
من که می‌دانم او چه می‌خواهد، او می‌خواهد دختران من از این شهر به آن شهر بروند…
نیّر می‌گوید که حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه به جبرئیل اینطور فرمود:
رخت برکش دور شو ای محتشم تا نسوزد شه‌پرت را آتشم
حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه می‌توانست غریبانه به جایی برود و زندگی کند، به حضرت هم پیشنهاد دادند، اما خدای متعال اینطور خواسته است…
بِأبِی أنتَ وَ اُمِّی یَا أبَا عَبدِالله…
اگر انسان گوش شنوا داشته باشد می‌بیند که ملائکه و انبیاء و اوصیاء و… همه می‌گویند «یَا لَیتَنِی کُنتُ مَعَک، بِأبِی أنتَ وَ اُمِّی»…
حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه بچه‌ها را جمع کرد و فرمود به داخل خیمه‌ها بروید، این‌ها هم رفتند…
حضرت به وسط میدان رفت، حضرت پنجاه و هفت سال سن دارند، یعنی جوان نیست، از صبح مدام به میدان رفته است و برگشته است، مدام رفته است و پیکر شهید آورده است، بالای سر شهدای انصار گریه کرده است، بعضی از شهدا را نمی‌شد یک نفری آورد و بخاطر همین با جمعی آورده است، مجدداً به میدان رفته است، شیرخوار را به وسط میدان برد… ببینید حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه برای هدایت مردم تا کجاها رفت… به علقمه رفت و برگشت، بچه‌ها پشت سرِ حضرت گریه کردند و حضرت این بچه‌ها را به داخل خیمه‌ها برد، به وسط میدان رفت، تشنه، داغ دیده، گریه کرده، جنگیده… به وسط میدان رفت…
دشمن ملعون به اندازه‌ی کافی انگیزه برای کشتن داشت، تازه حضرت به وسط میدان رفت و برای امیرالمؤمنین صلوات الله علیه رجز خواند…
لا لِشَیء کَانَ مِنّی قَبلَ ذَا غَیرَ فَخرِی بِضِیَاءِ النَیّرَین[19]
من گناهی ندارم بجز اینکه به دو نور نیّر افتخار می‌کنم…
فَاطِمُ الزَّهرَاء اُمّی و أبی قَاصِمُ الکُفر بِبَدرٍ وَ حُنَین
مادرم حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است و پدرم درهم کوبنده‌ی کفّار…
عَبَدَ اللّهُ غُلاماً یَافِعاً وَ قُرَیشٌ یَعبُدُونَ الوَثَنَین
هنوز بالغ نشده بود، به ظاهر عابد بود، قریش بت‌پرست بودند…
یَعبُدُونَ اللاتَ وَ العُزّى مَعاً وَ عَلیٌّ کَانَ صَلَّى القَبلَتَین
آن‌ها بت‌پرست بودند و امیرالمؤمنین صلوات الله علیه بر دو قبله نماز خواند…
یک نفر بین چند هزار تیرانداز و سنگ‌انداز سیبل شده است و رجز هم می‌خواند، معلوم است که چه می‌شود، آماج تیر شد و باید دائماً مارپیچ حرکت می‌کرد… خبره‌ی جنگ است و می‌داند هرجایی که بایستد تیر می‌خورد…
بالاخره آسمان را نگاه کرد و دید زمان قرار است…
دائماً حرکت می‌کرد، «فَوَقَفَ یَسْتَرِیحُ سَاعَهً»،[20] یک لحظه ایستاد تا نفس بگیرد… همینکه اسب متوقف شد «إِذْ أَتَاهُ حَجَرٌ فَوَقَعَ عَلَى جَبْهَتِهِ» سنگی به صفحه پیشانی مبارک حضرت سیّدالشّهداء صلوات الله علیه اصابت کرد… نمی‌توانم توصیف کنم، بعد از سنگ هم تیری رسید… هرچه تلاش کرد نتوانست بماند، «فَسَقَطَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ»…
[1]– سوره مبارکه غافر، آیه 44.
[2]– سوره مبارکه طه، آیات 25 تا 28.
[3]– الصّحيفة السّجّاديّة، ص 98.
[4] سوره مبارکه کهف، آیه 37 (قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَهُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلًا)
[5] سوره مبارکه کهف، آیه 35 (وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَنْ تَبِيدَ هَٰذِهِ أَبَدًا)
[6] سوره مبارکه ابراهیم، آیه 7 (وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ ۖ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ)
[7] سوره مبارکه بقره، آیه 34 (وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَىٰ وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ)
[8] من لا يحضره الفقيه ، جلد ۴ ، صفحه ۳۵۲
[9] من لا يحضره الفقيه ، جلد ۴ ، صفحه ۳۹۴ (وَ رَوَى يُونُسُ بْنُ ظَبْيَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : «اَلاِشْتِهَارُ بِالْعِبَادَةِ رِيبَةٌ إِنَّ أَبِي حَدَّثَنِي عَنْ أَبِيهِ ، عَنْ جَدِّهِ عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَالَ «أَعْبَدُ اَلنَّاسِ مَنْ أَقَامَ اَلْفَرَائِضَ وَ أَسْخَى اَلنَّاسِ مَنْ أَدَّى زَكَاةَ مَالِهِ وَ أَزْهَدُ اَلنَّاسِ مَنِ اِجْتَنَبَ اَلْحَرَامَ وَ أَتْقَى اَلنَّاسِ مَنْ قَالَ اَلْحَقَّ فِيمَا لَهُ وَ عَلَيْهِ وَ أَعْدَلُ اَلنَّاسِ مَنْ رَضِيَ لِلنَّاسِ مَا يَرْضَى لِنَفْسِهِ وَ كَرِهَ لَهُمْ مَا يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ وَ أَكْيَسُ اَلنَّاسِ مَنْ كَانَ أَشَدَّ ذِكْراً لِلْمَوْتِ وَ أَغْبَطُ اَلنَّاسِ مَنْ كَانَ تَحْتَ اَلتُّرَابِ قَدْ أَمِنَ اَلْعِقَابَ وَ يَرْجُو اَلثَّوَابَ وَ أَغْفَلُ اَلنَّاسِ مَنْ لَمْ يَتَّعِظْ بِتَغَيُّرِ اَلدُّنْيَا مِنْ حَالٍ إِلَى حَالٍ وَ أَعْظَمُ اَلنَّاسِ فِي اَلدُّنْيَا خَطَراً مَنْ لَمْ يَجْعَلْ لِلدُّنْيَا عِنْدَهُ خَطَراً وَ أَعْلَمُ اَلنَّاسِ مَنْ جَمَعَ عِلْمَ اَلنَّاسِ إِلَى عِلْمِهِ وَ أَشْجَعُ اَلنَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاهُ وَ أَكْثَرُ اَلنَّاسِ قِيمَةً أَكْثَرُهُمْ عِلْماً وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ قِيمَةً أَقَلُّهُمْ عِلْماً وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ لَذَّةً اَلْحَسُودُ وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ رَاحَةً اَلْبَخِيلُ وَ أَبْخَلُ اَلنَّاسِ مَنْ بَخِلَ بِمَا اِفْتَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ وَ أَوْلَى اَلنَّاسِ بِالْحَقِّ أَعْلَمُهُمْ بِهِ وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ حُرْمَةً اَلْفَاسِقُ وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ وَفَاءً اَلْمَمْلُوكُ وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ صَدِيقاً اَلْمَلِكُ وَ أَفْقَرُ اَلنَّاسِ اَلطَّامِعُ وَ أَغْنَى اَلنَّاسِ مَنْ لَمْ يَكُنْ لِلْحِرْصِ أَسِيراً وَ أَفْضَلُ اَلنَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَكْرَمُ اَلنَّاسِ أَتْقَاهُمْ وَ أَعْظَمُ اَلنَّاسِ قَدْراً مَنْ تَرَكَ مَا لاَ يَعْنِيهِ وَ أَوْرَعُ اَلنَّاسِ مَنْ تَرَكَ اَلْمِرَاءَ وَ إِنْ كَانَ مُحِقّاً وَ أَقَلُّ اَلنَّاسِ مُرُوءَةً مَنْ كَانَ كَاذِباً وَ أَشْقَى اَلنَّاسِ اَلْمُلُوكُ وَ أَمْقَتُ اَلنَّاسِ اَلْمُتَكَبِّرُ وَ أَشَدُّ اَلنَّاسِ اِجْتِهَاداً مَنْ تَرَكَ اَلذُّنُوبَ وَ أَحْكَمُ اَلنَّاسِ مَنْ فَرَّ مِنْ جُهَّالِ اَلنَّاسِ وَ أَسْعَدُ اَلنَّاسِ مَنْ خَالَطَ كِرَامَ اَلنَّاسِ وَ أَعْقَلُ اَلنَّاسِ أَشَدُّهُمْ مُدَارَاةً لِلنَّاسِ وَ أَوْلَى اَلنَّاسِ بِالتُّهَمَةِ مَنْ جَالَسَ أَهْلَ اَلتُّهَمَةِ وَ أَعْتَى اَلنَّاسِ مَنْ قَتَلَ غَيْرَ قَاتِلِهِ أَوْ ضَرَبَ غَيْرَ ضَارِبِهِ وَ أَوْلَى اَلنَّاسِ بِالْعَفْوِ أَقْدَرُهُمْ عَلَى اَلْعُقُوبَةِ وَ أَحَقُّ اَلنَّاسِ بِالذَّنْبِ اَلسَّفِيهُ اَلْمُغْتَابُ وَ أَذَلُّ اَلنَّاسِ مَنْ أَهَانَ اَلنَّاسَ وَ أَحْزَمُ اَلنَّاسِ أَكْظَمُهُمْ لِلْغَيْظِ وَ أَصْلَحُ اَلنَّاسِ أَصْلَحُهُمْ لِلنَّاسِ وَ خَيْرُ اَلنَّاسِ مَنِ اِنْتَفَعَ بِهِ اَلنَّاسُ» » .)
[10] أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَىٰ إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۖ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا ۖ قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا ۖ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ
[11] سوره مبارکه هود، آیه 40 (حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِيهَا مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَأَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ آمَنَ ۚ وَمَا آمَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِيلٌ)
[12] سوره مبارکه بقره، آیه 247 (وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا ۚ قَالُوا أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ ۚ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ ۖ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ)
[13] سوره مبارکه بقره، آیه 248 (وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَىٰ وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَةُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ)
[14] إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات ، جلد ۳ ، صفحه ۳۷۸
[15] سوره مبارکه نمل، آیه 23 (إِنِّي وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَأُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَلَهَا عَرْشٌ عَظِيمٌ)
[16] سوره مبارکه بقره، آیه 249 (فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ ۚ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ ۚ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ قَالُوا لَا طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ ۚ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ)
[17] سوره مبارکه بقره، آیه 250
[18] سوره مبارکه بقره، آیه 251 (فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ)
[19] عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال ، جلد ۱۷ ، صفحه ۲۹۰
[20] اللهوف علی قتلی الطفوف ، جلد ۱ ، صفحه ۹۵
